Thanh Miện - một vùng quê yên bình, trù phú nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Hải Dương. Vùng đất này không chỉ được biết đến với danh thắng Đảo cò nổi tiếng mà còn được biết đến bởi các làng nghề truyền thống gắn bó với con người nơi đây qua nhiều thế hệ. Một trong những làng nghề tiêu biểu đó là nghề đan thúng tại thôn Đan Giáp, xã Thanh Giang, huyện Thanh Miện.
Về Đan Giáp hôm nay, trên đường đến các thôn xóm, chúng ta có thể thấy các sản phẩm và những dãy nan phơi dọc hai bên đường, cùng hình ảnh những người thợ đan lát đang chăm chỉ làm việc. Với những đôi bàn tay khéo léo của những người dân nơi đây, từ nguyên liệu tre nứa thô sơ, những chiếc rổ rá, thúng, mủng, nong nia đã được hình thành.
(Bộ dụng cụ dùng cho nghề đan thúng)
Cho đến nay không ai trong làng còn nhớ, người đã mang nghề về địa phương là ai, thuộc dòng họ nào, họ chỉ biết rằng khi mình lớn lên đã thấy ông bà, bố mẹ mình, lớp lớp các thế hệ nối tiếp nhau làm nghề và theo nghề.
Thúng là đồ đựng cổ truyền, thiết yếu trong đời sống của mỗi gia đình nông dân đồng bằng châu thổ sông Hồng xưa và nay. Về chủng loại sản phẩm của Đan Giáp thì có hai loại là thúng cái và thúng con.
(Một trong những công đoạn để hoàn thiện sản phẩm)
Làm nghề đan khá đơn giản, không cần vốn lớn, không đòi hỏi kỹ thuật cao, chỉ cần ngưòi có đức tính cần cù, chăm chỉ, kiên trì. Muốn có sản phẩm đẹp thì tất cả các dụng cụ nguyên liệu … phải đạt đúng yêu cầu riêng: dao, mác phải chọn thép tốt, rèn kỹ pha nan mới sắc, ngọt. Dao rựa, dao chặt, dao dọng … mỗi loại phải có kích thước phù hợp để đảm nhận từng chức năng riêng. Tre phải thẳng, thịt đặc, cây tre phải được từ 1 năm tuổi trở lên và có màu hơi vàng. Nan pha lóng, vành tròn, nức kín, tuỳ từng loại mà đan
Thúng Đan Giáp được đan theo kiểu nóng nia: Cất 2, đè 3 sau cất 4 nan mà nhân dân đã tổng kết thành câu ca: “cất tứ, cất nhì, thủ thì đè 2”. Thúng hoàn thành sẽ được đem hun khói để chống mốc, mọt trước khi đưa ra thị trường. Sản lượng thúng của Đan Giáp cũng không cố định mà tuỳ theo mùa, theo năm và theo nhu cầu của thị trưòng. Hình thức tiêu thụ sản phẩm rất linh hoạt, bán buôn là chủ yếu, khách mua là người ở các địa phương mua gom mang đi.
(Sản phẩm được mang đi hun khói)
Và cứ như thế, nghề đan lát tuy là nghề phụ nhưng đã gắn bó với người dân Đan Giáp từ đời này qua đời khác góp phần tạo thêm nguồn thu nhập cho các gia đình. Không chỉ là sản phẩm xanh thân thiện với môi trường mà trong từng sản phẩm còn chứa đựng nét đẹp văn hoá và ký ức về những miền thôn quê yên bình, tươi đẹp.
Để được tìm hiểu sâu sắc hơn về nghề Đan thúng truyền thống thôn Đan Giáp, xã Thanh Giang, huyện Thanh Miện cũng như các nghề cổ truyền tiêu biểu của tỉnh nhà trân trọng kính mời quý khách tới tham quan trưng bày chuyên đề “Nghề cổ truyền tỉnh Hải Dương” dự kiến sẽ được diễn ra vào cuối tháng 11 nhân kỷ niệm ngày Di sản Văn hoá Việt Nam (23/11) tại Bảo tàng tỉnh Hải Dương.
Lê Thị Thuỷ Ngọc (Phòng Trưng bày), ảnh tư liệu Hoàng Thị Hương (phòng NC Sưu tầm)