Trong xu thế phát triển chung của thời đại ngày nay, việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục truyền thống cho các lớp thế hệ trẻ ngày càng được Đảng và nhà nước quan tâm. Như ta biết, lịch sử là tất cả những gì đã xảy ra trong quá khứ, nhưng nhận thức đúng về nó thì không chỉ có hiểu biết hiện tại mà còn cả tương lai. Tính khách quan của lịch sử cần được lịch sử kiểm chứng, chính nhận thức vô hạn của con người qua các thế hệ đã làm cho lịch sử ngày càng hoàn thiện hơn. Lịch sử nhân loại được hình thành bằng lịch sử từ các dân tộc, lịch sử dân tộc được hình thành bằng chính sự nghiên cứu sâu sắc lịch sử ở các địa phương của dân tộc ấy. Hay nói cách khác, lịch sử địa phương là một bộ phận hữu cơ của lịch sử dân tộc, bất cứ một sự kiện nào của lịch sử dân tộc đều diễn ra ở một địa phương cụ thể với thời gian và không gian nhất định.
Hơn nữa, Nghiên cứu lịch sử địa phương góp phần giáo dục các thế hệ trẻ tình yêu đối với quê hương, đất nước, lòng kính trọng với tổ tiên và các thế hệ đi trước. Nghiên cứu lịch sử địa phương góp phần làm nổi bật lên tính riêng lẻ, đặc sắc của tỉnh nhà, làm rõ thêm sự đóng góp của địa phương vào sự nghiệp chung của lịch sử dân tộc.
Nhận thức được vị trí và vai trò của lịch sử địa phương với hoạt động của Bảo tàng, các cán bộ phòng Nghiên cứu lịch sử địa phương trong những năm qua đã và đang tích cực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của mình, góp phần vào sự phát triển của cơ quan cũng như bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của tỉnh nhà. Từ năm 2018 - 2023, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương đạt được những kết quả đáng ghi nhận sau:
- Nghiên cứu sưu tầm, ghi chép, biên soạn hơn 1.500 sự kiện lịch sử của tỉnh; sưu tầm hơn 700 ảnh sự kiện của tỉnh và ngành Văn hóa thể thao và du lịch;
- Nghiên cứu, biên soạn và phối hợp biên soạn 6 cuốn sách về lịch sử văn hóa làng, di tích và danh nhân lịch sử; kỷ yếu... như: Đại danh y Tuệ Tĩnh với cụm di tích đền Bia - chùa Giám - đền Xưa (Cẩm Giàng), Quần thể khu di tích đền Cao và các sự lệ; Gốm Chu Đậu và sưu tập hiện vật tàu đắm Cù Lao Chàm tại Bảo tàng tỉnh Hải Dương; Lịch sử văn hoá làng Đồng Niên”; “Hải Dương di tích và danh thắng, tập 3”...
- Phối hợp tổ chức thành công 02 cuộc hội thảo khoa học về “Công thần khai quốc Bùi Quốc Hưng với Hải Dương”; “Thân thế, sự nghiệp Nam tước, Đại thần Đoàn Đình Duyệt với Đất nước và quê hương Hải Dương”. Tham gia viết tham luận cho nhiều cuộc hội thảo có liên quan đến lĩnh vực di sản văn hóa của Trung ương và địa phương. Bảo vệ thành công đề tài khoa học cấp cơ sở “Bước đầu tìm hiểu tín ngưỡng thờ Mẫu trên địa bàn thành phố Hải Dương”;
Phát hành bộ sách "Lịch sử tỉnh Hải Dương từ khởi thuỷ đến năm 2015"
Đặc biệt, Bảo tàng tỉnh đã tham mưu cho Sở VHTTDL xây dựng đề án nghiên cứu biên soạn “Lịch sử tỉnh Hải Dương từ khởi thủy đến năm 2015”. Đề án đã được UBND tỉnh phê duyệt theo Quyết định số 2028/QĐ-UBND ngày 06/8/2015 và triển khai tổ chức thực hiện theo Kế hoạch số 342/KH-UBND, ngày 21/02/2017 của UBND tỉnh Hải Dương và tiến hành nghiệm thu, in ấn, xuất bản, tổ chức thành công Lễ công bố, giới thiệu và phát hành Bộ sách Lịch sử tỉnh Hải Dương từ Khởi thủy đến năm 2015 vào tháng 3/2022.
Trong quá trình hoạt động nghiên cứu lịch sử địa phương, Bảo tàng luôn nhận được các ý kiến tham gia đóng góp tâm huyết của các đồng chí nguyên là lãnh đạo Bảo tàng; cùng với sự yêu nghề, trách nhiệm với nghề; sự phối hợp với các cơ quan, ban ngành của tỉnh.
Bên cạnh kết quả đạt được, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương còn những tồn tại, bất cập, chưa đáp ứng và tương xứng với bề dày lịch sử vẻ vang của tỉnh và chức năng nhiệm vụ của bảo tàng, nguyên nhân chủ yếu do nhân lực quá mỏng, kinh phí hoạt động thấp; tư liệu nghiên cứu lịch sử địa phương gặp nhiều khó khăn trong công tác điều tra khảo sát,… Mặc dù có những khó khăn nhất định trên, Bảo tàng tỉnh luôn xác định công tác nghiên cứu lịch sử địa phương là một trong những nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn với nhiệm vụ công tác chuyên môn của Bảo tàng trong thời gian tới./.
Phòng Nghiên cứu lịch sử địa phương