Chiều ngày 19/5/2023, tại Hội trường UBND thành phố Chí Linh, UBND thành phố Chí Linh phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hải Dương tổ chức Hội thảo khoa học: “Phương án bảo tồn, tôn tạo, phục dựng chùa Ngũ Đài, chùa Huyền Thiên, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương”.
Hội thảo có 30 bài tham luận của các nhà khoa học, nghiên cứu văn hóa từ trung ương đến địa phương tập trung vào hai chủ đề chính: Giá trị lịch sử, văn hóa của di tích chùa Ngũ Đài (phường Hoàng Tiến); chùa Huyền Thiên (phường Văn An) và Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa chùa Ngũ Đài và chùa Huyền Thiên.
Chùa Ngũ Đài, tên chữ là Kim Quang tự, được khởi dựng từ thời Trần (thế kỷ XIV), trùng tu vào thời Hậu Lê (thế kỷ XVII) và những thế kỷ sau tiếp tục được trùng tu, tôn tạo và di chuyển về vị trí hiện nay. Chùa có mối liên hệ mật thiết với hệ thống chùa ở Yên Tử, Quỳnh Lâm, Ngọa Vân (Quảng Ninh), Thanh Mai, Côn Sơn (Hải Dương) và Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang)… tạo thành vùng tam giác Phật giáo Trúc Lâm. Kết quả thám sát và khai quật đã xác định được 04 lớp kiến trúc thuộc 04 giai đoạn xây dựng, trùng tu và biến đổi của di tích, qua đó đã xác định được mặt bằng, quy mô, kết cấu của chùa Ngũ Đài qua các giai đoạn lịch sử, kéo dài từ đầu thế kỷ XIV (thời Trần) đến đầu thế kỷ XX (thời Nguyễn). Kết quả khai quật cũng đã thu được một khối lượng lớn các loại hình di vật, gồm vật liệu kiến trúc và đồ thờ tự, đồ sinh hoạt, góp phần bổ sung cho việc nghiên cứu và giám định niên đại của di tích qua các thời kỳ lịch sử.
Chùa Huyền Thiên còn có tên gọi là động cổ Vân Tiên. Tương truyền, vào thời Trần, chùa Huyền Thiên là một danh lam cổ tích, nơi lưu dấu Trúc Lâm Tam Tổ và các danh nhân như Trần Nguyên Đán, Trần Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm…
Trải qua thời gian, các di tích đã bị hủy hoại và không còn nhiều dấu tích. Với tham luận “Giá trị di tích lịch sử chùa Ngũ Đài đối với văn hóa Phật giáo Trúc Lâm” và “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa chùa Ngũ Đài”, Bảo tàng tỉnh Hải Dương làm rõ thêm giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, vai trò, tầm quan trọng của chùa Ngũ Đài xưa trong hệ thống chùa tháp thuộc thiền phái Trúc Lâm Yên Tử - di tích đã được UBND tỉnh xếp hạng theo Quyết định số 629/QĐ-UBND ngày 7/2/2005.
Các tham luận tập trung đề xuất và kiến nghị các biện pháp tôn tạo, phục dựng, phát huy giá trị di sản văn hóa, tôn giáo các di tích chùa Ngũ Đài và chùa Huyền Thiên trong thời gian tới ngày càng được các cấp, các ngành, chính quyền và nhân dân địa phương quan tâm hơn nữa để tương xứng với quy mô, giá trị di tích đã từng tồn tại trong lịch sử; việc khôi phục bảo tồn cần dựa trên kết quả nghiên cứu khảo cổ, bảo tồn, tôn tạo các di tích cổ, lưu ý đến tính truyền thống của di sản chùa tháp miền Bắc và lựa chọn giai đoạn lịch sử cụ thể để khôi phục; tôn tạo phải tuân thủ các nguyên tắc của Luật di sản văn hóa cũng như những quy trình, bài bản về bảo quản, phục hồi di tích…
Đặng Thu Thơm
Trưởng phòng Bảo tồn di tích