Cuộc chiến tranh chống quân xâm lược bành trướng Trung quốc năm 1979 đã kết thúc, những trận địa pháo, điểm cao ngày ấy giờ là đồi cọ, nương ngô xanh mướt. Song dưới tầng đất đá đó cách đây 42 năm hàng vạn chiến sĩ đã đổ máu trên chiến trường dọc biên giới Vị Xuyên Hà Giang, Cao Bằng, Thái Nguyên; hàng ngàn người dân vô tội thiệt mạng, hàng trăm cây cầu, công trình bị phá hủy tang thương. Những người cha người mẹ lặng lẽ tiễn con lên đường bảo vệ tổ quốc. Ngày chiến tranh kết thúc thay bằng niềm hân hoan khi đón con trở về, họ quặn thắt nỗi đau ôm chiếc ba lô, đôi dép cao su mòn gót và di cốt đã thấm đất chiến hào.

      Chiến tranh đã lùi xa vào quá khứ, nhưng những dư âm và nỗi đau của nó vẫn còn lắng đọng trong trái tim của biết bao người. Thế hệ trẻ ngày nay biết đến sự tàn khốc của chiến tranh qua các trang sách, thước phim tài liệu và hiện vật bảo tàng. Chính vì thế trong số hàng nghìn hiện vật của Bảo tàng tỉnh Hải Dương thì sưu tập kỷ vật thời chiến luôn khiến người xem không khỏi bồi hồi, xúc động. Đó là những manh áo thấm máu, đôi giầy bộ đội, mảnh vải dù, chiếc bút máy, các bức thư gửi về từ chiến trường... đã úa màu theo thời gian, chẳng còn nguyên vẹn nhưng đủ để người xem cảm nhận được sự khắc nghiệt của chiến tranh và những mất mát hy sinh to lớn của dân tộc. Đặc biệt, chiếc bút máy kim tinh của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trần Trọng Thường, quê xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà là hiện vật để lại ấn tượng sâu sắc đối với khách tham quan bởi câu chuyện về sự hy sinh thầm lặng của người lính trong cuộc trường trinh vệ quốc của dân tộc.

 

      Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất truyền thống anh hùng, chàng trai trẻ Trần Trọng Thường đã sớm mang trong mình khát vọng được cùng với tuổi trẻ cả nước đóng góp sức mình bảo vệ quê hương, đất nước. Ngày 7/5/1977, khi vừa tròn 19 tuổi anh đã lên đường nhập ngũ và đóng quân tại Lạng Sơn. Tháng 2/1979, trong thời gian tham gia cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc, anh đã cùng đồng đội lập nhiều thành tích xuất sắc, diệt hàng trăm tên địch. Đặc biệt, từ ngày 17 - 23/2/1979 đơn vị của anh chiến đấu ở Tây Bắc (Đồng Đăng - Lạng Sơn), mặc dù lực lượng địch đông, được pháo binh bắn yểm trợ đánh phá ác liệt và mở nhiều đợt tấn công vào trận địa của ta, đồng chí đã bình tĩnh chờ địch đến mới nổ súng, diệt 7 tên địch và chỉ huy tiểu đội diệt nhiều tên khác, góp phần bảo vệ thành công trận địa. Từ ngày 25 đến 28/2/1979, địch sử dụng lực lượng lớn đánh phá vào trận địa của đơn vị, đồng chí vừa chiến đấu, vừa hỗ trợ, động viên đồng đội giữ vững quyết tâm kiên cường bám trụ. Trong thời gian này, đồng chí diệt 39 tên, thu 1 súng. Ngày 2/3/1979 sau khi diệt 1 số tên thì súng bị hết đạn, đồng chí đã dùng báng súng dũng cảm xông vào tiêu diệt 1 tên, thoát khỏi vòng vây của địch. Ngày 4/3/1979 trong lúc đang dẫn đầu một phân đội tiến công vào đội hình địch, đồng chí đã bị trúng đạn và hi sinh anh dũng. Với tinh thần chiến đấu dũng cảm và sự hi sinh quên mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, ngày 20/12/1979, liệt sĩ Trần Trọng Thường đã được Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

 

      Năm 1981, hai năm sau ngày anh nằm xuống, trong quá trình khai quật để di chuyển hài cốt từ nghĩa trang Văn Lãng về an táng tại quê nhà, gia đình đã tìm thấy chiếc bút máy kim tinh vẫn còn cài trong túi áo ngực. Chiếc bút máy kim tinh dài 13cm, đường kính 0.6cm làm bằng kim loại, nắp bút màu xanh, thân màu vàng, đã bị mất ngòi, thủng nắp, vỡ thân. Phần nắp bút bị xuyên thủng chính là dấu vết của viên đạn đã cướp đi sinh mạng người chiến sĩ yêu nước. Không chỉ là người bạn đồng hành cùng anh trong bao cuộc chiến đấu sinh tử mà còn theo anh sang tận thế giới bên kia, để rồi lại trở về trong chan chứa cảm xúc của người thân, gia đình anh; giờ đây chiếc bút máy hiện hữu tại bảo tàng là vật chứng chứng kiến sự khắc nghiệt của chiến tranh và những đau đớn mà người lính phải chịu đựng và nỗi đau mất người thân vẫn còn đau đáu trong lòng người còn sống:

      Cùng với chiếc bút máy kinh tinh là bức thư được anh viết tại đơn vị ngày 20/01/1979 gửi về gia đình. Với nét chữ nhỏ nhắn nhưng rõ ràng, dễ đọc, đã diễn tả nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương của người con lần đầu đi xa, vì nhiệm vụ nên không thể về ăn tết cùng cha mẹ. Tuy vậy, tinh thần đồng chí không hề bi lụy mà vẫn sôi sục ý chí quyết tâm sẵn sàng chiến đấu với quân địch. Bức thư màu mực giờ đã nhòe, màu giấy cũng úa vàng theo màu thời gian nhưng tinh thần quyết tâm đánh giặc của anh vẫn mãi còn in đậm trong tâm trí người xem.

      Sau nhiều năm trân trọng lưu giữ những kỷ vật trên, ngày 12/7/1995, gia đình liệt sĩ Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Trọng Thường đã trao tặng cho Bảo tàng tỉnh Hải Dương để bảo quản và trưng bày giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Đây là những kỷ vật mang ý nghĩa nhân văn, có tính giáo dục sâu sắc, ghi dấu những năm tháng oanh liệt của tuổi trẻ; giúp thế hệ trẻ hôm nay tự hào về các thế hệ cha ông, từ đó trân trọng hơn giá trị của cuộc sống hòa bình và thấy được trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay./.