Ngày 29/10/2019, Bảo tàng tỉnh Hải Dương phối hợp với UBND xã Liên Mạc và UBND xã Tân Việt (huyện Thanh Hà) tổ chức Hội nghị xin ý kiến nội dung lý lịch và thống nhất phương án khoanh vùng bảo vệ di tích đền, chùa Mạc Động, xã Liên Mạc và chùa Linh Ứng, thôn Vạn Tuế, xã Tân Việt trước khi trình các cấp có thẩm quyền xem xét quyết định xếp hạng. 

 

      *Đền, chùa Mạc Đồng: Đền Mạc Động thờ Ngọc Hoàng đệ tam tử, tên Chàng Vàng, hiệu Đô Lỗ Thạch Thần, có công “âm phù” giúp vua Lê Đại Hành đánh giặc Tống và vua Lê Đại Hành, người tài đức vẹn toàn, thống nhất giang sơn xây nền tự chủ và bảo vệ chủ quyền quốc gia Đại Cồ Việt (thế kỷ X). Từ năm 1961, đền Mạc Động còn phối thờ hai vị thần hiệu là Linh Thông Quảng Huệ Cư sĩ Đại vương và Đô Thiên Đại sĩ Đại vương (là nhân thần). Đây là hai vị Thần nguyên được thờ tại đình Đoàn, cách đền khoảng 200 m về hướng Tây Nam. Năm 1960, thực hiện chủ trương “Bài trừ mê tín dị đoan”, ngôi đình bị hạ giải hoàn toàn lấy nguyên vật liệu xây dựng các công trình phúc lợi (đất đình nay là đất ở của dân). Tượng thờ, sắc phong hai vị được đưa về đền thờ tự từ đó đến nay. Chùa Mạc Động thờ Phật theo thiền phái Đại thừa. Ngoài thờ Phật, chùa còn thờ Sư tổ Non Đông - một cao Tăng thời Trần (1225 - 1400).

      Đền hiện có kiến trúc kiểu chữ Đinh (J) gồm 3 gian tiền tế và 2 gian hậu cung, kết cấu khung vì tòa tiền tế bằng chất liệu bê tông cốt thép, tòa hậu cung bằng gỗ. Chùa có kiến trúc kiểu chữ Đinh (J) gồm 5 gian tiền đường và 3 gian thượng điện, hệ thống vì kèo kiểu chồng rường, giá chiêng, chất liệu bằng bê tông cốt thép, họa tiết hoa văn đắp vẽ theo đề tài lá lật, lá hóa long... phỏng theo kiến trúc truyền thống.

      *Chùa Linh Ứng thờ Phật theo thiền phái Đại thừa. Di tích được khởi dựng vào trước năm Vĩnh Thịnh 2 (1706), trùng tu, tôn tạo vào các năm Cảnh Hưng 41 (1780), Minh Mệnh 7 (1826), Thiệu Trị 6 (1846), Tự Đức 15 (1862)... và năm Nhâm Tý (1912), kiến trúc kiểu chữ Đinh (J), gồm 5 gian tiền đường và 3 gian thượng điện, chất liệu bằng gỗ tứ thiết, xây bít đốc bổ trụ. Trải qua sự biến thiên của thời gian di tích bị xuống cấp, năm 2012, chính quyền, nhân dân và sư trụ trì cho sửa chữa một số hạng mục như nâng nền, thay một số hoành rui, đảo ngói, chống thông tâm cột... Di tích hiện nay khá trang trang, kiến trúc thuộc thời Nguyễn, kết cấu khung vì chồng rường, giá chiêng, các mảng họa tiết hoa văn chạm khắc theo đề tài lá hóa long, trúc hóa long, lá lật... mái lợp ngói mũi.

Chùa hướng Tây, cảnh quan rộng rãi thoáng mát. Ngoài công trình chính khuôn viên di tích còn một số hạng mục như tam quan, nhà tổ, nhà mẫu, nhà khách, hệ thống tháp sư... Các ngày lễ tiết tại chùa diễn ra theo tuần tiết nhà Phật, riêng ngày giỗ sư tổ Thích Trí Hải - hội chùa, tổ chức trong hai ngày 18, 19 tháng 7 (âm lịch). Lễ hội do UBND xã Tân Việt tổ chức, về phần lễ có dâng hương, cúng Phật, phần hội có kéo co, bóng chuyền, cầu lông... và giao lưu văn nghệ giữa các thôn trong xã.

      Sau khi thảo luận, Hội nghị thống nhất phương án khoanh vùng bảo vệ di tích đền, chùa Mạc Động là 1. 421 m2, trong đó khu vực I là 1. 421 m2; chùa Linh Ứng là 3. 708 m2, trong đó khu vực I là 3.470 m2, khu vực II là 238 m2. 

Việc xếp hạng di tích đền, chùa Mạc Động và chùa Linh Ứng đáp ứng tâm tư nguyện vọng và nhu cầu tín ngưỡng của chính quyền và cộng đồng nhân dân sở tại, trên cơ sở đó góp phần giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, từng bước nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị di tích một cách hiệu quả.