Nhà giáo Trần Văn Thông (bút danh Văn Thông), quê xã An thượng, thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương, là một con người đặc biệt – vừa là người thầy, người lính, vừa là nghệ sĩ nhiếp ảnh giàu tâm huyết. Trong khói lửa chiến tranh, ông cầm súng chiến đấu và ghi lại bằng hình ảnh những khoảnh khắc thiêng liêng của dân tộc. Sau ngày hòa bình, ông trở về tiếp tục sự nghiệp giáo dục, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng đồng nghiệp và học trò.
Nhà giáo Trần Văn Thông tác nghiệp tại chiến trường
Nhà giáo Trần Văn Thông, bút danh Văn Thông, sinh năm 1942 tại thôn Chùa Thượng, xã An Châu, huyện Nam Sách (nay là xã An thượng, thành phố Hải Dương), tỉnh Hải Dương. Ông bắt đầu sự nghiệp giảng dạy tại quê nhà ngay sau khi hoàn thành phổ thông, với tấm lòng luôn dành cho thế hệ trẻ những bài học quý giá về tri thức và đạo đức.
Tuy nhiên, vào ngày 1/4/1967, ông đã nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, tạm biệt gia đình và mái trường thân yêu để khoác ba lô lên đường tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Trong suốt thời gian chiến đấu tại chiến trường miền Nam, ông đã cầm súng và tham gia những chiến dịch quan trọng, từ chiến dịch Xuân Mậu Thân 1968 tại Buôn Ma Thuột đến các chiến dịch gian khổ khác. Và giữa khói lửa chiến trường, ông cũng đã bước vào Đảng, mang trong mình niềm tin mãnh liệt vào độc lập và tự do cho dân tộc.
Đào hầm chữ T tại sở chỉ huy tiền phương sông Thao, Tràng Bom, Biên Hòa (Ảnh Trần Văn thông năm 1973)
Ngoài vai trò chiến sĩ, Trần Văn Thông còn là một phóng viên chiến trường với trái tim đầy cảm xúc. Những bức ảnh do ông ghi lại tại chiến trường không chỉ là những khoảnh khắc sống động về cuộc chiến mà còn là những câu chuyện nhân văn, những dấu ấn lịch sử sâu sắc. Ông đã được khen thưởng nhiều lần và tác phẩm của mình được lưu giữ tại các bảo tàng, triển lãm, là chứng nhân sống động của một thời kỳ đầy gian nan nhưng cũng đầy kiêu hãnh của dân tộc.
Sau khi đất nước thống nhất, Trần Văn Thông trở về quê nhà và tiếp tục sự nghiệp dạy học, đồng thời không ngừng sáng tác ảnh nghệ thuật. Ông tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và được kết nạp vào Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh. Dù đã nghỉ hưu, ông vẫn miệt mài sáng tác, truyền cảm hứng cho các thế hệ học trò và đồng nghiệp bằng những tác phẩm ảnh đong đầy tình yêu quê hương, đất nước.
Qua sông Ngà - Chiến dịch Đông Xuân 1971 - 1972 (ẢNh Trần Văn Thông)
Với những đóng góp trong giáo dục, nghệ thuật và chiến đấu, ông đã được tặng thưởng nhiều huân huy chương cao quý, trong đó có Huy hiệu 55 năm tuổi Đảng vào năm 2019. Các tác phẩm ảnh của ông đã được triển lãm và giành giải thưởng tại nhiều cuộc thi nghệ thuật quốc gia.
Ngày 21/10/2022, nhà giáo, chiến sĩ, và nghệ sĩ Trần Văn Thông đã về với cõi mây trắng, để lại bao tiếc nuối và sự kính trọng từ con cháu, đồng nghiệp, học trò, và bạn bè. Ngày 28/4/2025, được sự giúp đỡ của nhiếp ảnh gia Đức Toàn, gia đình cùng đồng nghiệp phối hợp Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức trưng bày, triển lãm những bức ảnh quý giá của ông để lại tại nhà Bảo tàng tỉnh Hải Dương. Đây là món quà tri ân chân thành và sâu sắc từ những người yêu mến ông – người thầy đã sống một cuộc đời giản dị nhưng đầy cống hiến, để lại cho đời những dấu ấn khó phai về một con người – "Người Thầy Cầm Súng.".
(namsach2.haiduong.gov.vn)