Trong chiến tranh Việt Nam, đã có khoảng 80 triệu lít hóa chất độc hóa học bị phun rải xuống nhiều vùng đất, gây hậu quả dai dẳng tới sức khỏe của con người và môi trường thiên nhiên.

 

      Gần 60 năm kể từ ngày đầu tiên quân đội Mỹ rải chất hóa học dioxin xuống Việt Nam, hậu quả của nó không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, những con người ngày ấy mà di chứng đến nhiều thế hệ. Đảng, Nhà nước đã hết sức quan tâm cùng cả xã hội chung tay xoa dịu nỗi đau da, cam/dioxin…

      Dai dẳng nỗi đau da cam

     Cách đây 59 năm, ngày 10.8.1961, quân đội Mỹ đã tiến hành vụ rải chất độc hóa học đầu tiên ở Việt Nam, mở đầu cuộc chiến tranh hóa học của Mỹ ở Việt Nam. Đây là cuộc chiến tranh hóa học có quy mô lớn nhất, kéo dài nhất, gây hậu quả thảm khốc nhất trong lịch sử. Trong 10 năm, từ năm 1961 đến năm 1971, quân đội Mỹ đã trút xuống miền Nam Việt Nam khoảng 80 triệu lít chất độc hóa học, trong đó 61% là chất độc da cam, chứa khoảng 366 kg chất độc dioxin, là loại chất độc mạnh nhất mà loài người biết được.

Cuộc chiến tranh hóa học do quân đội Mỹ tiến hành đã gây ra hậu quả hết sức nặng nề cho nhân dân Việt Nam: 4,8 triệu người bị phơi nhiễm chất độc hóa học, trong đó hàng trăm nghìn người đã chết; số còn sống thì hàng ngày hàng giờ phải vật lộn với đau đớn của bệnh tật. Nhiều phụ nữ đã không được hưởng hạnh phúc làm vợ, làm mẹ; nhiều trẻ em mới sinh đã chết hoặc bị dị dạng, dị tật. Đặc biệt, ảnh hưởng của chất da cam có thể di truyền qua nhiều thế hệ, và ở Việt Nam, di chứng da cam đã truyền sang thế hệ thứ 3, thứ 4. Phần lớn những gia đình nạn nhân chất da cam đã và đang sống trong thiếu thốn, khổ đau và bệnh tật… Đó là thảm họa, là nỗi đau không chỉ của nhân dân Việt Nam mà là nỗi đau chung của nhân loại trên thế giới.

      Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam

     Nhiều năm qua, công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học và chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam luôn được Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương... quan tâm, xác định đây là vấn đề vừa lâu dài, vừa quan trọng và cấp bách, có ý nghĩa chính trị, kinh tế-xã hội to lớn, mang tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc. Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các bộ, ngành… đã xây dựng, ban hành nhiều văn bản pháp luật liên quan đến nhiệm vụ khắc phục hậu quả chất độc hóa học, trong đó rất coi trọng giải quyết chế độ, chính sách đối với người có công với cách mạng nói chung và người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học nói riêng.

      Hằng năm, Nhà nước dành khoản ngân sách hơn 10 nghìn tỷ đồng để trợ cấp, chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng cho nạn nhân chất độc da cam và hỗ trợ những vùng đặc biệt khó khăn do bị ảnh hưởng nặng nề của chất độc da cam. Hiện, toàn quốc có hơn 320 nghìn người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc da cam và con đẻ của họ được hưởng chính sách ưu đãi người có công với cách mạng. Cả nước hiện có 12 làng Hòa Bình, làng Hữu Nghị và nhiều trung tâm nuôi dưỡng trẻ khuyết tật, đang nuôi dưỡng hàng nghìn nạn nhân, chủ yếu là trẻ em dị dạng, dị tật do ảnh hưởng chất độc da cam. Toàn Hội có 26 trung tâm nuôi dưỡng phục hồi chức năng, dạy nghề và 11 cơ sở xông hơi giải độc, phục hồi sức khỏe cho nạn nhân chất độc da cam...

      Từ năm 2004 đến nay, Ngày Vì nạn nhân chất độc da cam hằng năm; phong trào thi đua “Vì nạn nhân chất độc da cam” (do Hội nạn nhân chất độc da cam/điôxin Việt Nam phát động) và phong trào “Hành động vì nạn nhân chất độc da cam Việt Nam” (do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát động) thu hút sự quan tâm, hưởng ứng tích cực của cộng đồng trong nước, quốc tế, thể hiện tình cảm, trách nhiệm, lương tâm, đạo lý và nghĩa cử cao đẹp, góp phần thiết thực chung tay chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân và xoa dịu nỗi đau da cam.

      Ngày 14.5.2015, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) ban hành Chỉ thị số 43-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam”. Chỉ thị nêu rõ: “Công tác khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam đối với môi trường và sức khỏe con người là vấn đề vừa cấp bách, vừa lâu dài, là trách nhiệm của mỗi cấp ủy đảng, chính quyền, của cán bộ, đảng viên và các tổ chức trong hệ thống chính trị…” và “Các cấp ủy đảng tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ Hội nạn nhân chất độc da cam /điôxin Việt Nam các cấp đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”.

      Chỉ thị 43 thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và toàn hệ thống chính trị đối với nạn nhân chất độc da cam và hoạt động của tổ chức hội các cấp. Sau 5 năm thực hiện Chỉ thị 43, các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội đã nhận thức sâu sắc, quan tâm hơn đến việc giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ tiến hành trong chiến tranh ở Việt Nam và công tác chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam. Chính phủ, các bộ, ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội và các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương đã kịp thời cụ thể hóa thành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện chỉ thị. Công tác quản lý nhà nước được tăng cường, hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo được ban hành kịp thời, tương đối đồng bộ, tạo hành lang pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức thực hiện. Nhiều chế độ, chính sách đối với nạn nhân và con đẻ của nạn nhân bị di chứng chất độc da cam được bổ sung, sửa đổi kịp thời.

      Thông qua việc triển khai thực hiện Chỉ thị 43, công tác tuyên truyền, vận động được đẩy mạnh, qua đó, các tầng lớp nhân dân trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài, các tổ chức và bạn bè quốc tế… hiểu rõ hơn thảm họa da cam/điôxin. Cấp ủy, chính quyền và Hội nạn nhân chất độc da cam /điôxin các cấp đã có nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả vận động các nguồn lực giúp đỡ nạn nhân và đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam.

      Từ năm 2015 đến tháng 6.2020, các cấp hội đã vận động quỹ (gồm tiền và vật chất) tổng trị giá hơn 1.555 tỷ đồng, sử dụng hiệu quả để đầu tư xây dựng các trung tâm nuôi dưỡng, phục hồi chức năng, dạy nghề; hỗ trợ vốn sản xuất, xây nhà tình nghĩa, sửa chữa nhà, tặng xe lăn; khám, chữa bệnh, thăm hỏi, tặng quà nạn nhân chất độc da cam… Hình thức chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân và gia đình ngày càng đa dạng, mang tính bền vững hơn. Nhờ các chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước và sự chung tay góp sức của cộng đồng, đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho nhiều nạn nhân và gia đình có thêm động lực phấn đấu vượt qua khó khăn, bệnh tật, hòa nhập xã hội và “không để ai bị bỏ lại phía sau”.