Châu Khê là một làng cổ nằm dọc ven sông Cửu An thuộc vùng châu thổ sông Hồng, tương truyền ra đời vào thời nhà Lý (1009-1226) do Thống lĩnh quân Tam Xương tạo lập, lúc đầu có tên là Chu Xá trang. Thời Trần, Châu Khê thuộc Hồng Lộ. Thời Lê, Nguyễn là một xã của tổng Tông Chanh, huyện Đường An. Ngày nay Châu Khê thuộc xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Làng Châu Khê không chỉ nổi tiếng về nghề vàng bạc cổ truyền, nơi đây còn là một vùng quê có bề dày truyền thống văn hóa và lịch sử.
Nhằm giúp bạn đọc hiểu sâu sắc và toàn diện hơn về vùng đất đặc biệt này, năm 2015, Bảo tàng tỉnh Hải Dương đã tổ chức nghiên cứu, biên soạn cuốn sách “Lịch sử văn hóa làng Châu Khê”. Với sự quyết tâm, tinh thần trách nhiệm cao của tổ biên soạn và sự tham gia ủng hộ tích cực của chính quyền và nhân dân Châu Khê tại hương, tại phố, tháng 2/2018, cuốn sách đã hoàn thành, xuất bản, phát hành đến đông đảo bạn đọc trong và ngoài tỉnh. Đây là cuốn sách khảo cứu tổng hợp về lịch sử văn hóa làng đầu tiên của tỉnh Hải Dương do Bảo tàng tỉnh biên soạn.
Cuốn sách gồm 308 trang (cả ảnh và phụ lục), được chia làm 2 phần: Phần 1, giới thiệu khái quát về vùng đất, con người Châu Khê xưa và nay. Phần 2, các tác giả đi sâu nghiên cứu về hệ thống các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể như: di tích lịch sử văn hóa, di sản hán nôm, lễ hội truyền thống, nghề cổ truyền, phong tục tập quán, tri thức dân gian, văn nghệ dân gian...Đặc biệt, với lịch sử tồn tại trên 550 năm, nghề truyền thống vàng bạc nổi tiếng không chỉ mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân nơi đây mà còn tạo điều kiện cho Châu Khê được tiếp xúc, giao thoa văn hóa với các tỉnh thành trong cả nước, đặc biệt là ảnh hưởng của văn hóa Thăng Long - Kẻ Chợ xưa và Hà Nội ngày nay, làm cho văn hóa Châu khê trở nên đặc sắc, phong phú và đa dạng. Đi sâu vào từng trang sách như đưa người đọc trở lại một làng quê cổ kính, thanh bình trong quá khứ đến một làng quê năng động, hiện đại ngày nay.
Cuốn sách “Lịch sử - văn hóa làng Châu Khê” là ấn phẩm nghiên cứu, khảo sát lịch sử văn hóa địa phương của một làng cụ thể, giúp bạn đọc hiểu hơn những nét đẹp văn hóa đặc sắc của người Châu Khê, nhất là nghề vàng bạc cổ truyền đã tạo dựng hơn 550 năm, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa làng xã nói riêng và di sản văn hóa xứ Đông nói chung, nhằm giáo dục truyền thống văn hóa và lịch sử địaphương cho thế hệ trẻ hôm nay và cả mai sau.
Hương Thủy
Phòng Nghiên cứu Lịch sử địa phương