Trong diễn trình lịch sử của dân tộc, Hải Dương là vùng đất có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ xa xưa, trong “Dư địa chí” Nguyễn Trãi đã ghi: Hải Dương là trấn thứ nhất trong 4 kinh trấn và là “Phên giậu”, lá chắn phía Đông của kinh thành Thăng Long. Trải qua hàng ngàn năm tồn tại đã để lại nơi đây hàng nghìn di tích lịch sử, văn hoá và nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Vùng đất này là nơi sinh ra, nuôi dưỡng và hội tụ của nhiều danh nhân như: Trần Hưng Đạo, Tuệ Tĩnh, Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Trãi... Đây là nơi hình thành và phát triển của nhiều làng nghề nổi tiếng, trong đó có làng nghề gốm Chu Đậu đã phát triển rực rỡ thế kỷ 15, 16 và được trưng bày nhiều quốc gia trên thế giới.

      Ngày 25/7/1987, UBND tỉnh Hải Hưng ra Quyết định số 34 chuyển giao khu Hội trường và thư viện của cơ sở 3 trường Nguyễn Ái Quốc làm Bảo tàng tỉnh. Với tổng diện tích 8.027m2, sau hơn 2 năm cải tạo, thi công trưng bày; được sự quan tâm ủng hộ của các cấp lãnh đạo, sự nỗ lực của tập thể cán bộ Bảo tàng, ngày 2/9/1990 Bảo tàng tỉnh Hải Hưng đã chính thức khánh thành. Ngày 1/1/1997, tỉnh Hải Hưng tách thành 2 tỉnh Hải Dương và Hưng Yên, Bảo tàng Hải Hưng được đổi tên thành Bảo tàng Hải Dương.

      Chủ đề 1: Mảnh đất và con người Hải Dương

      Chủ đề 2: Hải Dương thời Tiền sử và Sơ sử

      Chủ đề 3: Hải Dương thời Bắc thuộc và xây dựng quốc gia phong kiến độc lập tự chủ

      Chủ đề 4: Lịch sử kháng chiến chống ngoại xâm của quân và dân Hải Dương (1873 - 1975)

      Chủ đề 5: Thành tựu xây dựng và bảo vệ tổ quốc của Hải Dương (1975 - 2005)

      Chuyên đề: Bác Hồ với Hải Dương