Khu danh lam thắng cảnh Đảo Cò - Chi Lăng Nam nằm ở 2 thôn: An Dương và Triều Dương, thuộc địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, có diện tích khoảng 67 héc ta. Riêng khu vực hồ An Dương có diện tích mặt nước 90.377,5m2; khu vực hồ Triều Dương có diện tích mặt nước 43.890m2. Toàn bộ kênh nối giữa hồ An Dương và hồ Triều Dươngdài 800m, chiều rộng trung bình là 8m, nơi hẹp nhất 4,5m.

         Mặt hồ An Dương to rộng, nước trong xanh, lòng hồ có nơi sâu nhất đến 18m. Đảo Cò là tâm điểm của 2 hồ, 2 đảo nhỏ với tổng diện tích 7.324,2 m2 (nằm trong Hồ An Dương): 01 đảo cũ diện tích 2.8ha; một đảo mới hình thành từ khi di 07 hộ dân năm 2007 có diện tích 3,5 ha. Nhìn chung mức độ ̣đa dạng về các taxon ở Đảo Cò - Chi Lăng Nam bao gồm: Đa dạng về thành phần họ chim ở Đảo Cò - Chi Lăng Nam, tính theo thời điểm năm 2006, qua kết quả nghiên cứu của Ngô Xuân Tường- Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật như sau: Đảo Cò Chi Lăng Nam có 24 loài, thuộc 15 họ, và 5 bộ gồm bộ sả, bộ cú, bộ bồ câu, bộ hạc và bộ sẻ. Với số loài như trên, Đảo Cò - Chi Lăng Nam là một trong những vườn chim có số lượng chim khá phong phú và đa dạng so với các vườn chim khác trong khu vực miền Bắc. Số lượng chim trên đảo lớn nhất vào tháng 12 trong đó số lượng khoảng 12.050 cá thể loài cò và 5.020 cá thể vạc. Tháng 4 và tháng 5 là thời gian quần thể chim trên đảo thấp nhất khoảng 8.000 cá thể. Đặc biệt có 6 loài làm tổ tập đoàn là cò trắng, cò bợ, cò ruồi, cò ngàng nhỏ, cò lửa và vạc.

 

 

 

 

         Về Thành phần các loài cá: Theo kết quả nghiên cứu của Dự án Bảo tồn, phát triển khu vực hệ sinh thái tự nhiên Đảo Cò - Chi Lăng Nam, huyện Thanh Miện phục vụ du lịch sinh thái, bảo vệ đa dạng sinh học và nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho cộng đồng của Sở Khoa học và Công nghê ̣tỉnh Hải Dương và Luận văn Ths “Góp phần nghiên cứu hệ sinh thái Đảo Cò - Chi Lăng Nam nhằm định hướng phát triển du lịch sinh thái bền vững” (Luận văn ThS chuyên ngành: Sinh thái học ; Mã số: 60 4260 của Vũ Thị Châu - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, bảo vệ năm 2012) cho biết: Hồ An Dương với nguồn thủy sinh vật phong phú là môi trường sống lý tưởng của nhiều loài cá và thủy sinh vật, đặc biệt hồ có một số loài sinh vật có giá trị kinh tế cao như : rái cá, ba ba gai, cá ngạnh, cá viền, cá mòi, cá chuối hoa và cá măng kìm… Bên cạnh nguồn cá tự nhiên, người dân trong xã còn nuôi một số loài cá trong hồ, với sản lượng trung bình đạt khoảng 30 tấn/năm.

 

 

 

 

         Trên Đảo Cò và xung quanh hồ An Dương, hồ Triều Dương có nhiều loài thực vật trồng, thực vật hoang dại cùng với nhiều loài thực vật thủy sinh sống dưới hồ và trên mặt nước. Thực vật trồng: gồm các loại cây như tre, chuối, nhãn, vải, xoài, ổi, bàng, đại, bưởi, cam, táo ta, hồng xiêm, quýt, trứng gà, chanh. Các cây trồng này không chỉ có giá trị kinh tế mà còn là chỗ đậu và nơi ở của cò và vạc. Thực vật hoang dại: gồm các loại cây như dứa dại, cây đề, cây xấu hổ, mào gà đỏ, rau má, mẫu đơn trắng, cà gai, vông lá đề, rau ngổ dại, sung, duối, gáo, dành dành, rau dệu, cỏ gà, cỏ mần trầu,… Những cây hoang dại này mọc thành bụi gần bờ, đặc biệt là bờ phía Đông và Nam của hồ. Thực vật trong lòng hồ và trên mặt nước gồm các loại như rong đuôi chó, rong mái chèo, cây trang, bèo tấm, bèo Nhật Bản, bèo tây, rau ngổ, cây lưỡi mác,…

         Cùng với hệ sinh thái cảnh quan thiên nhiên, nơi đây còn có các công trình di tích như:

- Chùa Nam: thuộc thôn An Dương. Trước đây, chùa Nam và đình Nam là 2 công trình liền kề, nằm ngay bên hồ An Dương. Di tích không rõ năm xây dựng, đến năm 1974, đình và chùa bị phá, duy chỉ còn tòa thượng điện của ngôi chùa Nam. Năm 2012, nhân dân công đức xây dựng lại ngôi tam bảo, diện tích công trình: 399m2, chất liệu bê tông, cốt thép, tọa lạc tại vị trí chùa Nam cũ và một phần đất của đình Nam cũ, nhìn theo hướng Nam, có kiến trúc chữ Đinh (J) gồm 5 gian tiền đường, 3 gian thượng điện, kiến trúc kiểu chồng diêm cổ các, 2 tầng 8 mái. Gian tiền đường với 4 bộ vì kèo theo kiến trúc kiểu con chồng, giá chiêng, hệ thống xà nách được đắp vẽ hoa lá truyền thống. Ngoài ngôi tam bảo, khu vực chùa Nam xây dựng các hạng mục như: Tam quan, gác chuông, nhà bia, vườn tháp, nhà tổ, nhà mẫu, nhà tạo soạn, bãi đỗ xe, am hóa vàng, bà chúa Vực, cột cờ, các công trình phụ trợ phục vụ du khách. Đình Nam hiện nay không còn nên lễ hội truyền thống của làng tổ chức vào ngày 13, 14, 15 tháng 3 âm lịch tại khu vực chùa Nam. Các hoạt động được pha trộn giữa hội chùa và hội đình làng xưa: Dâng hương cúng Phật, tổ chức các trò vui: Hát chèo, cờ tướng, đi cầu kiều, chọi gà…Các hoạt động diễn ra chủ yếu vào ban ngày, ban đêm cần đảm bảo sự yên tĩnh cho đàn cò nghỉ ngơi, sau một ngày lặn lội kiếm ăn…

 

 

 

 

- Lầu bà Chúa Vực: xây dựng trên diện tích 10m2, trước cửa chùa Nam, kiến trúc đơn giản, thờ tượng bà do người dân công đức.

- Chùa Triều Dương: Ngôi chùa mới được phục dựng năm 2013, trên khuôn viên đất của đền Mẫu, có kiến trúc chữ Đinh (J), gồm 3 gian tiền đường, 2 gian thượng điện, kết cấu xây gạch chỉ đơn giản, mái lợp ngói mũi, thờ Phật theo phái Đại thừa, trong khuôn viên chùa còn 1 bia đá (Sùng Ân bi ký, có niên đại năm 1928) được chuyển từ vị trí chùa cũ của thôn Triều Dương về địa điểm này. Chùa hướng Đông. Hệ thống tượng thờ tại chùa còn một số pho tượng thời Nguyễn và một số tượng mới công đức.

- Đền Mẫu: Đi từ ngoài vào khu di tích qua chùa đến đền. Đền Mẫu, trước cách mạng tháng 8/1945 có kiến trúc kiểu chữ Đinh (J) gồm 5 gian tiền tế và 3 gian hậu cung. Năm 1997, nhân dân mua lại 3 gian từ đường của dòng họ Ngô về dựng thành 3 gian tiền tế. Hiện nay, đền có kiến trúc kiểu chữ Đinh (J), gồm 3 gian tiền tế, 3 gian hậu cung với quy mô nhỏ. Đền được xây bằng chất liệu gạch chỉ, hệ thống liên kết các bộ vì chia gian bằng gỗ, các vì kèo kiểu giá chiêng, mái lợp ngói mũi. Tòa tiền tế thờ công đồng, hậu cung thờ Thánh mẫu đệ tam bằng tượng, chất liệu gỗ, đặt trong ngai và thờ vọng 5 con trai của Mẫu là Thành hoàng làng Triều Dương.

         Ngoài chùa Nam (thôn An Dương), đền Mẫu, chùa Sùng Ân (thôn Triều Dương, tại thôn Triều Dương hiện còn 3 ngôi miếu và 01 lăng mộ, (Thành hoàng làng); thôn An Dương còn 01 ngôi chùa (chùa Hoa), 01 lăng mộ (lăng mộ công chúa), 01 lầu thờ bà chúa Vực đã được phục dựng với quy mô kiến trúc đơn giản.

         Tuy không nằm trong khu vực bảo vệ của danh thắng, di tích Đảo Cò song Miếu - chùa Hội Yên, thôn Hội Yên (di tích được xếp hạng cấp tỉnh năm 2008), cũng là địa chỉ góp phần mở rộng không gian du lịch cho du khách về thăm quan và sinh hoạt tín ngưỡng khu danh thắng và di tích Đảo Cò.

 

 

 

         Căn cứ vào giá trị lịch sử cũng như hệ sinh thái nơi đây, ngày 08 tháng 7 năm 2014, Bộ Trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch ra Quyết định số 2104/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Khu danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử Đảo Cò Chi Lăng Nam - Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đáp ứng lòng mong mỏi của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân nơi đây. Khu Danh lam thắng cảnh Đảo cò không chỉ là nơi tham quan chiêm bái mà còn là nơi nghiên cứu, giáo dục truyền thống không chỉ người dân mà cả những nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.