Hải Dương là vùng đất địa linh nhân kiệt, mảnh đất đã sản sinh, nuôi dưỡng và gắn liền với tên tuổi của nhiều danh nhân, anh hùng dân tộc, những bậc đại khoa tiêu biểu, trong đó có nhà giáo Chu Văn An. Ông được coi là người thầy mẫu mực của mọi thời đại, có ảnh hưởng sâm đậm đến nền giáo dục và văn hóa Việt Nam.

           Tháng 11/2019, tại Kỳ họp lần thứ 40 của Đại hội đồng các Quốc gia thành viên UNESCO tại Cộng hòa Pháp, đã nhất trí thông qua Tuyên bố kỷ niệm, vinh danh các Danh nhân văn hóa, trong đó có kỷ niệm 650 năm ngày mất của Danh nhân Chu Văn An (1370 - 2020).

          Với mong muốn những tư liệu được trưng bày, giới thiệu trong chuỗi hoạt động chào mừng kỷ niệm vinh danh danh nhân Chu Văn An tiếp tục được lan tỏa và phát huy tại quê hương Hải Dương - Nơi đã được thầy giáo Chu Văn An sau khi từ quan về ở ẩn đã dựng nhà dạy học, tìm cây thuốc chữa bệnh, làm thơ, viết sách lưu truyền cho hậu thế và khi mất, được nhân dân lập đền thờ tôn vinh, thờ phụng.

        Chào mừng kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930 - 03/02/2022), đón tết Nguyên đán Nhâm Dần và Kỷ niệm 651 năm ngày mất của nhà giáo Chu Văn An (26/11âm lịch). Được sự đồng ý của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng tỉnh Hải Dương phối hợp với Trung tâm Hoạt động văn hóa - khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội tổ chức trưng bày chuyên đề: “Chu Văn An - Thượng tường Sơn Đẩu”.

Nội dung Trưng bày gồm 2 phần chính:

         Phần thứ nhất 1 với tên gọi Túc thanh cao: Giới thiệu về con người, nhân cách, sự nghiệp giáo dục của Danh nhân Chu Văn An.

         Phần thứ 2 - Gương Thầy sáng mãi: Giới thiệu về các hoạt động tôn vinh Danh nhân Chu Văn An; Học tập và phát huy tinh thần của thầy giáo Chu Văn An hiện nay.

         Thông qua những tài liệu, hiện vật, hình ảnh hình vẽ được các họa sĩ người Pháp và cán bộ nghiên cứu của Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội sắp đặt, diễn giải trong không gian mở, tựa như một cuộn tranh dẫn dắt người xem ngược thời gian hơn 6 thế kỷ trước qua 3 không gian: Thanh Trì - quê hương; Thăng Long - Quốc Tử Giám và Chí Linh - nơi ở ẩn. Trưng bày là sự phối hợp tuyệt vời giữa lịch sử và hiện đại, không chỉ làm nổi bật cuộc đời, sự nghiệp, những triết lý và nhân cách cao đẹp Thầy Chu mà còn giới thiệu đến công chúng về Quốc Tử Giám - nơi thầy Chu Văn An đã từng dạy học; những địa điểm phụng thờ, những ngôi trường, con đường, trụ sở mang tên Thầy, trong đó có quê hương Hải Dương, để thấy được sự suy tôn, ngưỡng mộ, một niềm tôn kính đặc biệt của hậu thế đối với thầy giáo Chu Văn An.

           Thầy giáo Chu Văn An sinh vào tháng 8 năm Nhâm Thìn 1292 nguyên có tên là Chu An, tự là Linh Triệt, hiệu Tiều Ẩn, thuỵ là Khang Tiết, được phong tước Văn Trinh Công nên đời sau quen gọi là Chu Văn An. Ông sinh ra tại thôn Văn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội).

           Từ nhỏ Chu Văn An đã sớm thể hiện tư chất anh minh, tính tình thẳng thắn cương trực, chuyên cần học tập và nghiêm khắc sửa mình. Ông thi đỗ Thái học sinh, nhưng không ra làm quan mà về quê dạy học. Học trò của Thầy nhiều người đỗ đạt cao vẫn giữ đức thanh liêm và làm nên sự nghiệp lớn như Lê Quát, Phạm Sư Mạnh …Vua Trần Minh Tông vì cảm phục tài năng đã mời thầy làm Tư nghiệp Quốc Tử Giám dạy học cho Thái tử và con của các quan đại thần.

         Năm 1357, dưới đời vua Trần Dụ Tông, vua thoả sức vui chơi, trễ nải việc nước nên bề tôi nhiều kẻ gian lận, lộng hành, đời sống nhân dân gặp muôn ngàn khổ cực lầm than. Thầy Chu đã khẳng khái viết thất trảm sớ dâng lên vua xin chém đầu 7 tên nịnh thần để chấn hưng đất nước. Tuy nhiên thất trảm sớ không đựơc vua chấp thuận, ông đã treo mũ áo từ quan về ở ẩn và tiếp tục dạy học.

Khi đặt chân đến mảnh đất Chí Linh thấy cảnh non xanh thuỷ tú, Chu văn An dựng nhà để dạy học, tìm cây thuốc chữa bệnh, làm thơ và viết sách để lại cho hậu thế. Tuy vui thú sống ẩn dật nhưng thầy Chu vẫn luôn chất chứa trong lòng một nỗi buồn đau đáu về vận mệnh của đất nước.

Sau khi ông mất (năm 1370) vua Trần Nghệ Tông phong tặng ông tước hiệu Văn Trinh Công và đặt thờ tại Văn Miếu cùng với Khổng Tử, tứ phối và thất thập nhị hiền. Và tại nơi thầy làm nhà dạy học, sống những năm tháng thoái triều đã được dựng ngôi đền thờ thầy gọi là đền Phượng Hoàng.

          Trưng bày chuyên đề: “Chu Văn An - Thượng tường Sơn Đẩu” với ý nghĩa Thầy Chu Văn An như núi Thái Sơn, sao Bắc Đẩu của trường Quốc Tử Giám. Là vạn thế sư biểu như cách gọi của các sử gia Việt Nam. Người có cống hiến, dấu ấn và ảnh hưởng đặc biệt đối với nền giáo dục nước nhà. Thông qua nội dung trưng bày, mong muốn giới thiệu cho cán bộ, đảng viên, nhân dân, đặc biệt là các em học sinh, sinh viên, các bạn trẻ trong tỉnh có cơ hội được hiểu thêm về cuộc đời sự nghiệp, nhân cách cao đẹp, tấm gương sáng ngời của Thầy giáo chu văn An, cũng như những giá trị lịch sử văn hóa, tốt đẹp, đặc biệt là truyền thống hiếu học, tôn sự trọng đạo, uống nước nhớ nguồn của người dân xứ đông xưa và Hải Dương nay. Từ đó, khơi gợi niềm tự hào, tình yêu quê hương đất nước nhằm xây dựng con người Hải Dương văn minh, hiếu học và khát vọng vươn lên đáp ứng yêu cầu phát triển của Đất nước.

           Trưng bày diễn ra từ ngày 29/12/2021 đến hết ngày 28/2/2022.

         Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh các đại biểu tặng hoa chúc mừng, tham quan trưng bày và trải nghiệm viết chữ Hán theo phương pháp hiện đại trong buổi khai mạc: