Bảo tàng tỉnh Hải Dương là một trong những Bảo tàng khảo cứu địa phương - cơ quan nghiên cứu khoa học và giáo dục phổ biến khoa học, có nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, bảo quản, trưng bày những mẫu vật thiên nhiên, di vật lịch sử, tự nhiên, văn hóa vật chất và tinh thần có liên quan đến đất và người Hải Dương.
Bắt đầu từ con số không, công tác sưu tầm tại Bảo tàng tỉnh Hải Dương đến năm 2003 đã có gần 40.000 hiện vật các loại, trong đó có sưu tập gốm Cù Lao Chàm, gồm 5.561 hiện vật. Từ năm 2003 - 2013 sưu tầm được: 4.184 tài liệu, hiện vật, hình ảnh. Kết quả, số lượng hiện vật tăng lên đáng kể phục vụ tốt trưng bày chuyên đề và làm giàu kho cơ sở. Từ năm 2014 - 2017 tiếp tục sưu tầm được: 1.402 tài liệu, hiện vật, hình ảnh (trong đó có những kỷ vật kháng chiến của các cán bộ tiền khởi nghĩa, Cựu tù Chính trị tại các Nhà tù Côn Đảo, Phú Quốc, Hải Dương và các vị tướng thuộc lực lượng VTND ngành công an, quân đội quê Hải Dương).
Trong 5 năm vừa qua, từ năm 2018 đến tháng 6/2023, Bảo tàng tỉnh Hải Dương đã lập kế hoạch, tổ chức sưu tầm 14 chuyên đề, thu thập được 1.487 tài liệu, hiện vật, hình ảnh. (Các chuyên đề phục vụ chính trị và các chuyên đề mang tính chuyên môn sâu như: “Di sản văn hóa thời Lý - Trần trên đất Hải Dương", “Nghề cổ truyền tỉnh Hải Dương”, “Đảng viên 70 năm tuổi Đảng” và phong trào “Học tập và làm theo tấm gương, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh”, “Đi qua cuộc chiến”, “Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia và Lễ hội truyền thống tỉnh Hải Dương”, “Hải Dương - 50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh 1969 - 2019”, “Chủ tịch Hồ Chí Minh sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta”, “75 năm Quốc hội Việt Nam và HĐND các cấp tỉnh Hải Dương”, “Hải Dương in dấu chân Người”,....)
Các thành viên HĐKH Bảo tàng thẩm định hiện vật sưu tầm năm 2021
Bên cạnh công tác sưu tầm trực tiếp tại địa phương, Bảo tàng còn vận động các tổ chức, cá nhân hiến tặng hiện vật, lần đầu tiên tổ chức Lễ tiếp nhận hiện vật hiến tặng vào ngày 25/01/2013 nhân dịp Kỷ niệm 83 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/2/1930 - 03/2/2013). Nhìn chung, tính từ năm 2018 đến năm 2023 đã tiếp nhận được 64 hiện vật hình ảnh.
Ngoài công tác sưu tầm trực tiếp tại địa phương, vận động các tổ chức, cá nhân hiến tặng hiện vật.... Bảo tàng tỉnh Hải Dương còn sưu tầm hiện vật từ các cuộc khảo sát hiện trường và khai quật, phối hợp khai quật tại các địa phương trong tỉnh. 5 năm gần đây đã có 6 lượt khảo sát và 04 cuộc thám sát, phối hợp khai quật khảo cổ. Tháng 7/ 2021 khảo sát về việc phát hiện di vật khảo cổ thời Trần tại chùa Gốm thôn Bến Thôn, xã Thăng Long, TX. Kinh Môn. Tháng 8/ 2021 khảo sát về việc phát hiện số lượng lớn tiền xu cổ thôn Nhân Hiền, xã Thanh Quang, huyện Thanh Hà. Cuối năm 2019 và 2020, phối hợp với Khoa Lịch sử trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn tổ chức khai quật khảo cổ tại di tích đền thờ Khúc Thừa Dụ, thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc, huyện Ninh Giang,... đã lựa chọn, thu về bảo tàng hàng trăm hiện vật có giá trị.
Đạt được kết quả trên, là nhờ vào quan tâm chỉ đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đối với công tác Bảo tàng nói chung và sưu tầm nói riêng; sự phối hợp giúp đỡ của các cơ quan, ban, ngành, phòng VHTT các huyện; sự tâm huyết với nghề, yên tâm với nghề trong công tác nghiên cứu sưu tầm đã quyết định đến chất lượng và kết quả đạt được.
Bên cạnh đó, công tác sưu tầm còn gặp những khó khăn, nguyên nhân chủ yếu: đội ngũ cán bộ chuyên môn được đào tạo về chuyên ngành bảo tàng còn hạn chế. Biên chế phục vụ cho công tác Nghiên cứu sưu tầm không đủ, từ đó trong quá trình triển khai công tác sưu tầm gặp rất nhiều khó khăn. Thêm vào đó, nguồn kinh phí dành cho sưu tầm và trao đổi hiện vật còn hạn hẹp.
Nhận thấy công tác sưu tầm hiện có vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động của Bảo tàng, hơn nữa những bộ sưu tập hiện vật có giá trị là một trong những cơ sở để xác định vị thế và sự phát triển của mỗi bảo tàng. Trong thời gian tới Bảo tàng mong muốn xây dựng Đề án sưu tầm, trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt để công tác sưu tầm đạt được hiệu quả cao hơn nữa./.
Hoàng Thị Hương
Trưởng phòng Nghiên cứu -Sưu tầm